Ateşli silah yaralanmaları, ayakta tedavi edilebilecek basit bir sıyrıktan, önemli sinir
merkezlerinden birinin tahrip olması veya ana damarlardan birinin yırtılmasıyla başlayan, hızlı bir kanama
olayının getirdiği ani veya kısa bir süre içinde ölüm gibi ciddilik derecesi çok çeşitli olan sonuçlar doğurabilir.
Ateşli silah yaralanmalarının tam teşekküllü bir ameliyathanede uzman bir cerrah tarafından ani
müdahale gerektirecek derecede ağır olduğu düşünülerek, yapılacak hiçbir şey yok demek son derece yanlıştır.
Yanındaki arkadaşı yaralanan kişi, hiçbir müdahale yapılmadığı takdirde zaten kısa zamanda öleceğini
düşündüğü ağır yaralı arkadaşını, yapacağı paramedikal ilk yardım ve tedavi ile belki kurtulabileceğini,
hiç olmazsa birkaç günü bulabilecek bir süre sonra hastaneye sevk edilmesine kadar yaşatabileceğini
düşünerek serinkanlılıkla müdahale etmelidir.
Hızlı bir merminin beyini parçalaması halinde yara genellikle ani ölümle sonuçlanır. Kalp veya ana damarlardan
birinin doğrudan isabet alması halinde kanama o kadar hızlı gelişir ki, yaralının ölümü an meselesi haline gelir.
İster baş ister vücut yaralanmalarında olsun, kişinin kısa bir süre içinde ölmemesi halinde hayati merkezlerin
veya damarların tahrip olmadığı, dolayısıyla yaralıyı yaşatma ihtimalinin var olduğu düşünülmelidir.
Yaralandıktan sonra yaşamını sürdürmekte olan yaralının hayatını tehdit eden unsurlar, kanama ve/veya vücut
sıvılarının kaybı nedeniyle meydana gelen şok durumu ile yarada enfeksiyon oluşması halleridir. Yapılacak işlem
şok durumunun derhal tedavi edilmesi ve yarada kan kaybı, acı ve enfeksiyonu durdurucu önlemler alınmasıdır.
Yaralı kişinin bazen birkaç güne varabilecek bir süre sonra bir hastanenin ameliyathanesine alınmasına kadar durumu
muhafaza edilebilmiş, diğer bir deyişle yaralanma stabilize edilmiş ise, paramedikal tedaviyi yapan kişi
amacına erişmiş demektir.
Paramedikal tedavi esas itibariyle üç kısımdan ibarettir:
1- Yaranın tespit edilmesi.
2- Şok durumunun tespiti ve tedavi edilmesi.
3- Yaranın tedavi edilmesi.
İLK YARDIM TEMEL KURALLARI
- Hasta ve kazazedenin emniyetini sağlayın.
- Yatırıp dinlendirin.
- Kaza yerini işaretleyin.
- Paniği önleyin, kalabalığı dağıtın.
- Temiz hava sağlayın, hastayı sıcak tutun, sıkı giysileri gevşetin.
- Hasta ve kazazedeyi iyice muayene edin.
- Müdahaleyi süratli, sakin ve gerektiği kadar yapın.
- Kanamayı durdurun.
- Düzenli solunumu sağlayın.
- Şoku önleyin.
- Şuursuz olanlara yiyecek ve içecek vermeyin.
- Gerekiyorsa tıbbi tedavi için doktor sağlayın.
- Bilmediğiniz durum varsa, ısrar etmeyin.
ATEŞLİ SİLAH YARALANMALARINDA YARANIN TESPİT EDİLMESİ
1- Sıyırma,
2- Vücudun bir tarafından girip diğer tarafından çıkacak şekilde delip geçme,
3- Vücutta kalma olarak üç şekilde oluşur.
Merminin giriş deliği genellikle etrafı morarmış küçük bir çember şeklindedir. Merminin herhangi bir nedenle
takla atarak yalpalaması halinde giriş yarası elips şeklinde olabilir. Vücuttan çıkış deliğinin görünümü ise
merminin balistik özelliklerine göre merminin vücut içinde yaptığı tahribat ise yine balistik özelliklerine ve bir
kemiği parçalayıp parça etkisi yaratmış olup olmadığına göre farklı olur. Yüksek hızlı mermiler aşırı enerjinin
yara boyunca etrafa yayılması nedeniyle geniş bir hacimde tahribat yapar. Merminin bir kemiğe çarparak yön
değiştirmesi, takla atması ve dağılan kemiğin parça etkisi de tahribat derecesini artırabilir. Kanama harici olduğu
takdirde kan kaybı derecesi az çok tahmin edilebilir. İç kanama derecesinin ise tahmini güçtür.
KANAMALARDA İLK YARDIM
Çeşitli nedenlerle kanın damar dışına çıkmasına kanama denir. Yetişkin kimselerde 5-6 lt. kan vardır.
1-1.5 lt. kan kaybeden bir insanın hayatı tehlikeye girer. O HALDE KANAMALARIN HEMEN
DURDURULMASI GEREKİR. Kanamalar genelde iç ve dış kanama olmak üzere ikiye ayrılır:
İÇ KANAMALAR
İç organlardaki dokuları besleyen kan damarlarının durdurulması veya zedelenmesi sonucu kanın damarlardan
vücut boşluğuna akmasına denir. İç kanamalar iki şekilde olur:
1) Gözle görülebilen
2) Gözle görülemeyen
- Baygınlık hali, baş dönmesi vardır.
- Huzursuzluk vardır.
- Yüzde, dudaklarda ve parmak uçlarında solukluk vardır.
- Deri nemli ve soğuktur.
- Susama hissi vardır.
- Nabız hızlı ve zayıftır.
- Solunum hızlıdır.
- Sanki hava almıyormuş gibi bir his olur.
- Şuur azalır ve en sonunda şuur kaybolur.
İÇ KANAMALARDA YAPILACAK İLK YARDIM
- Yaralı sırt üstü yatırılır.
- Baş yana çevrilir.
- Şoka karşı tedbir alınır.
- Ağızdan içecek maddesi verilmez.
- Sarsmadan ambulans veya sedye ile hastaneye götürülür.
DIŞ KANAMALAR
Kanın damardan vücut dışına çıkmasına denir. Genellikle yaralanmalar sonucu olur. Atardamar, toplardamar, kılcal
damar kanamaları şeklinde görülür.
DIŞ KANAMALARDA YAPILACAK İLK YARDIM
PARMAKLA BASINÇ YAPMA:
Yara ufak ve kanama az ise; yara üzerine temiz bir bez ya da pansumanla bastırın.
BASINÇLI PANSUMAN:
Yara içindeki yabancı cisimleri çıkarmadan kravat, eşarp veya varsa sargı bezini yara üzerine temiz bir
pansuman koyduktan sonra sıkıca sarınız.
|
